- Hz. Peygamber’in, Ashabını Davet Vazifesini Yerine Getirmeye ve Bu Hususta İhtilafa Düşmemeye Teşvik Etmesi ve Onları Dünyanın Dört Bir Köşesine Göndermesi
- Hz Peygamber’in Habeşî Kralı Necâşî’ye Mektup Göndermesi
- Necâşi’nin Hz. Peygamber’e Gönderdiği Mektup
- Hz. Peygamber’in Rum Kralı Kayser’e Mektup Göndermesi
Hz. Peygamber’in, Ashabını Davet Vazifesini Yerine Getirmeye ve Bu Hususta İhtilafa Düşmemeye Teşvik Etmesi ve Onları Dünyanın Dört Bir Köşesine Göndermesi
– Hz. Peygamber bir gün sahabelerinin yanına çıkarak şöyle dedi: “Allah beni bütün insanlara rahmet olarak gönderdi. O halde, ey Allah’ın rahmetine mazhar olanlar! Üzerinize düşen görevi yerine getiriniz. Havarilerin İsa ile ihtilafa düşmeleri gibi ihtilafa düşmeyiniz. İsa, havarilerini şu anda benim sizi davet ettiğim şeylere davet etmişti. Görev yerleri uzak olanlar İsa’nın bu davetinden hoşlanmadı. İsa bu durumu Allah Teâlâ’ya şikâyet etti. Bunun üzerine her biri hangi kavme gitmişse onların dillerini konuşmaya başladılar. Bu defa İsa ‘İşte bu, Allah Teâlâ’nın sizden istediği ve kesinlikle yapılmasını emrettiği bir vazifedir. Onu yapınız!’ dedi”.
Bunun üzerine ashap ‘Ey Allah’ın Rasûlü! Biz, bize yükleyeceğin vazifeyi eda edeceğiz, bizi dilediğin yere gönder’ dediler. Hz. Peygamber de Abdullah b. Huzâfe’yi Kisrâ’ya, Selît b. Amr’ı Yemâme hâkimi Hevze b. Ali’ye, Alâ b. Hadrami’yi Hecer hâkimi olan el-Münzir b. Sâvâ’ya; Amr b. el-As’ı Umman meliki olan Cülendî’nin iki oğlu Ceyfer ile Abbâd’e; Dıhyetü’l-Kelbî’yi Kayser’e; Şiira’ b. Vehb el-Esedî’yi el-Münzir b. el-Hâris b. Ebî Şimr el-Gassânî’ye; Amr b. Ümeyyetü’l-Damrî’yi de Necâşî’ye gönderdi. Hepsi de Hz. Peygamber’in vefatından önce döndüler. Ancak Alâ b. el-Hadremî müstesnadır. Hz. Peygamber vefat ettiğinde o hâlâ Bahreyn’de bulunuyordu {157}.
– Hz. Peygamber, ölümünden önce Kisrâ’ya, Kayser’e, Necâşî’ye ve diğer bütün diktatörlere mektuplar yazdı, onları Allah’a davet etti. Hz. Peygamber’in Allah’a davet ettiği Necâşî, daha önce gıyâben cenaze namazını kıldığı Necâşî değildir {158}.
[Dipnot]=157. Tabarânî (Misver b. Mahreme’den); Heysemî, Mecmâ V/306 (Bu senetteki Muhammed b. İsmail b. Ayyâş zayıf bir kişidir diyor); Askalani. Fetih VIII (‘Siyer yazarlarına göre Muhacir b. Ebi Umeyye el-Hâris b. Abd-i Külâl’e; Cerîr, zi’l-Kelâ’a; Sâib, Müseyleme; Hâtib b. Ebî Beltaa, Mukavkıs’a gönderilmiştir’ der)
[Dipnot]=158. Müslim (Enes’ten); Bidâye IV/162 (Ahmed ve Tabarânî, Câbir’den); Heysemî, Mecmâ V/305
Hz Peygamber’in Habeşî Kralı Necâşî’ye Mektup Göndermesi
– Hz. Peygamber, Ebu Tâlib’in oğlu Cafer ve arkadaşları hakkında, Amr b. Ümeyye ed-Damrî ile, Necâşî’ye şöyle bir mektup yolladı:
“Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla!
Allah’ın Rasûlü Muhammed’den Habeşistan kralı Necâşî Eshâm’a! Selam senin üzerine olsun. Yegane güç ve kudret sahibi Kuddûs, Mü’min ve Müheymin olan Allah’a hamdediyorum. Şehâdet ederim ki İsa, Allah’ın ruhu ve kelimesidir. Onu bâkire, saf, temiz ve namuslu Meryem’in rahmine ilkâ etmiştir ve böylece Meryem, İsa’ya gebe kalmıştır. Allah İsa’yı ruhundan ve nefhasından yaratmıştır. Nitekim Âdem’i de eliyle ve yine nefhasından yaratmıştır. Seni biricik ve ortaksız olan Allah’a davet ediyorum. O’nun tâati üzerinde yardımlaşmaya, O’na tâbi olmaya, O’na ve benim getirdiğime iman etmeye davet ediyorum. Ben Allah’ın Rasûlüyüm. Sana amcamın oğlu Cafer ile beraberindeki müslümanları gönderdim. Onlar sana geldiklerinde kendilerini misafir et. Zulmü terket. Seni ve askerlerini Allah’a davet ediyorum. Ben vazifemi tebliğ ettim, nasihatta bulundum. Benim nasihatımı kabul ediniz. Selam hidayete tâbi olanların üzerine olsun”.
Necâşi’nin Hz. Peygamber’e Gönderdiği Mektup
“Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla!
Allah’ın Rasûlü Muhammed’e Necâşî Eshâm b. Ebcer’den. Ey Allah’ın Peygamberi! Allah’ın selamı, rahmet ve bereketi senin üzerine olsun. Allah’tan başka ilah yoktur. O Allah ki beni İslâm’a hidayet etmiştir. Ey Allah’ın Rasûlü! İsa ile ilgili sözlerini içeren mektubun bana erişti. Göklerin ve yerin Rabbi’ne and içerim ki İsa senin söylediğin gibidir, fazlası değildir. Biz senin bize gönderdiğini tanıdık. Onları, amcanın oğlunu ve arkadaşlarını misafir ettik. Şehâdet ederim ki sen Allah’ın Rasûlü’sün, doğrusun ve Allah tarafından da tasdik edilmişsindir. Sana ve amcanın oğluna biat ettim ve onun eliyle âlemlerin Rabb’ine teslim oldum. Ey Allah’ın Rasûlü! Sana Erîha b. Esham b. Ebcer’i (yani oğlumu) gönderiyorum. Ben ancak kendi nefsime mâliğim. Sana gelmemi istersen ey Allah’ın Rasûlü, gelirim. Şehâdet ederim ki senin söylediklerin haktır” {159}.
[Dipnot]=159. Beyhakî (İbn İshak’tan); Bidâye III/83.
Hz. Peygamber’in Rum Kralı Kayser’e Mektup Göndermesi
– Dıhyetü’l-Kelbî şöyle anlatıyor: Hz. Peygamber beni bir mektupla Kayser’e gönderdi. Kayser’in yanına vardım. Ona mektubu verdim. Yanında yüzü kırmızı, gözleri mavi, saçları kıvırcık bir de yeğeni vardı. Mektup, “Allah’ın Rasûlü Muhammed’den Rumların sâhibi Herakliyüs’a” diye başlıyordu. Yeğeni bu sözler üzerine derin bir nefes aldı ve “Bu mektup bugün okunmamalıdır” dedi. Kayser bunun sebebini sordu. Yeğeni ‘Bu mektubu yazan önce kendi ismini anıyor ve senin için de Rum’un sahibi diyor, kral tabirini kullanmıyor’ dedi. Kayser ‘Andolsun ki onu okuyacaksın’ dedi. Mektup okunduğu zaman onlar Kayser’in yanından çıktılar. Huzura ben alındım. Kayser, onların dinî işlerini düzenleyen piskoposu çağırdı. Diğerleri onu mektuptan haberdar etmişlerdi. Bunu Kayser’in kendisi de söyledi ve mektubu ona okuttu. Piskopos ona şunları söyledi: ‘İşte bu Muhammed’dir. O, beklediğimiz peygamberdir ki İsa onun geleceğini bizlere müjdelemişti’. Kayser, piskoposa ‘Peki sen bana ne tavsiye edersin?’ dedi. Piskopos ‘Ben onu tasdik ediyor ve ona tâbi oluyorum’ dedi. Kayser ona ‘Şayet ben bunu yapacak olursam krallığımdan olurum’ dedi.
Sonra biz Kayser’in yanından çıktık. Kayser, o sırada yanında misafir olan Ebu Süfyan’ı çağırttı ve ona ‘Sizin memleketinizde ortaya çıkan bu kişi necidir?’ diye sordu. Ebu Süfyan ‘Bir gençtir’ dedi. Kayser ‘Onun soyu-sopu nasıldır’?’ diye sordu. Ebu Süfyan ‘Onun soyu hepimizinkinden üstündür’ dedi. Kayser ‘Bu, peygamberliğin alametlerindendir. Peki onun yaşantısı nasıldır?’ diye sordu. Ebu Süfyan ‘Yalan söylediği görülmemiştir’ dedi. Kayser ‘Bu da peygamberlik alametlerindendir’ dedi. Kayser, Ebu Süfyan’a yine sordu: ‘Acaba arkadaşlarından, onun dinini bırakıp da size dönen oldu mu?’ Ebu Süfyan ‘Hayır’ dedi. Kayser ‘Bu da bir peygamberlik mucizesidir’ dedi ve yine ‘Savaştığı zaman arkadaşlarıyla beraber mağlup olduğu oluyor mu?’ diye sordu. Ebu Süfyan ‘Bir kavim onunla savaştı, o onları mağlup etti. Daha sonra onlar da onu mağlup ettiler’ dedi. Kayser ‘Bu da peygamberlik alametidir’ dedi.
Sonra Kayser beni huzuruna çağırdı ve şöyle dedi: ‘Seni gönderen zâta de ki, ben onun peygamber olduğunu biliyorum. Fakat krallığımı terkedemem’. Piskoposa gelince, hristiyanlar her pazar günü bir yerde toplanıyorlar, o da onlara vaaz ediyordu. Pazar günü olduğunda bu kez onlara vaaz etmedi. İkinci pazar da vaaz vermedi. Ben yanına gidiyor ve onunla konuşuyordum. O bana sorular sorardı. Üçüncü pazar gelince hristiyanlar, onun çıkıp vaaz vermesini beklediler. O yine çıkmadı; hasta olduğunu söyledi. Bunu birkaç defa tekrarladı. Sonunda şöyle haber gönderdiler: ‘Ya bize çıkarsın veya odana girer seni öldürürüz. Biz, o Arap buraya geleliden beri senden şüpheleniyoruz’. Bunun üzerine piskopos bana bir mektup verip şunları söyledi: ‘Şu mektubu al, Muhammed’e götür. Ona selamla birlikte benim Allah’tan başka ilah olmadığına, Muhammed’in O’nun Rasûlü olduğuna iman ve şahitlik edip kendisine inandığımı; onu tasdik edip yine kendisine uyduğumu söyle. Halk bu durumumu sezmektedir. Ona bu gördüklerini de söyle!’
Bunları dedikten sonra dışarıya çıktı. Onlar da onu öldürdüler {160}.
– Herakliyüs, Hz. Peygamber’in elçisi Dıhye’ye şunları söyledi: ‘Yemin ederim ki senin sahibin Allah’ın göndermiş olduğu bir peygamberdir. Biliyorum ki bizim beklemekte olduğumuz ve kitabımızda da gördüğümüz kişi odur. Fakat ben Rumlardan nefsim için korkuyorum. Eğer böyle olmasaydı ona tâbi olurdum. Piskopos’a git! Sahibinizin emrini ona söyle. O kavmim içinde benden daha fazla sayılır ve sözü de benimkinden daha geçerlidir’ dedi. Böylece Dıhye, Piskopos’a gitti ve bunları ona da anlattı. Piskopos, Dıhye’ye ‘Yemin ederim ki arkadaşının Allah’ın gönderdiği bir peygamber olduğunu biliyoruz. Sıfatlarını ve isimlerini de biliyoruz’ dedi. Sonra içeri girdi. Elbiselerini çıkarıp attı ve beyaz bir elbise giydi ve böylece halkın içine çıkarak şehâdet getirdi. Onlar da üzerine hücum ederek onu öldürdüler {161}.
– Said b. Ebu Râşid şöyle anlatıyor: Ben Herakliyüs tarafından Hz. Peygamber’e gönderilen Tenûhî’yi Hınıs’ta gördüm. Komşumdu ve yaşlı bir insandı. Son derece yaşlıydı ve ölüme yaklaşmıştı. Ona ‘Hz. Peygamber ile Herakliyüs arasında teâtî edilen mektupları bana anlatır mısın?’ dedim. ‘Anlatayım’ dedi ve şunları söyledi: ‘Hz. Peygamber Tebük’e gelmiş ve Dıhyetü’l-Kelbî’yi elçi olarak Herakliyüs’e göndermişti. Hz. Peygamber’in mektubu geldiğinde Herakliyüs, Rumların keşiş ve kumandanlarını huzuruna çağırttı. Sonra da kapıların kapatılmasını emrederek şunları söyledi: ‘Şu kişi (Hz. Peygamber) sizin bildiğiniz noktaya yani Tebük’e gelmiştir. Şimdi bir elçi göndererek beni şu üç şeyden birisine davet etmektedir: Ya kendisine tâbi olmamızı veya ona arazilerimiz karşılığında mal vermemizi ya da kendileriyle harbetmemizi istemektedir. Andolsun siz okuduğunuz kitaplardan bilirsiniz ki o, şu anda ayaklarımın altındaki yeri de alacaktır.[Dipnot]=160. Heysemî VIII/236-237 (Bezzar’dan hadisin senedindeki ravilerden İbrahim b. İsmail b. Yahya zayıftır der. Yine Heysemî V/306, hadisi Tabarânî, Dıhye’den muhtasaran rivayet ediyor. Ancak senedindeki Yahya b. Abdulhamid el-Hammâni adlı zatın zayıf olduğunu söyler; Ebıi Nuaym, Delâil V/306; Abdân b. Muhammed el-Mirvezi (Abdullah b. Şeddâd’dan. Bu daha tamamdır).
[Dipnot]=161. Abdân (İbn İshak’tan o da bazı ilim ehlinden); İsâbe II/216 (Yahyâ b. Said el-Emevi Megâzi’de, Tabarânî’nin de İbn İshak’tan rivayet ettiğini söyler)
Geliniz, dini üzerinde ona tâbi olalım veya malımızı, arazimizi ona verelim’ dedi. Herakliyüs’ün bu sözleri üzerine orada bulunanlar hep bir ağızdan bağrıştılar ve yerlerinden öyle bir fırladılar ki başlarından şapkaları düştü. Ve şöyle dediler: ‘Sen bizi hristiyanlığı terketmeye veya Hicaz’dan gelen bir göçebeye köle olmaya mı davet ediyorsun?’ Bu şekilde dışarıya çıktıkları anda kendi hakimiyetini yıkmaya çalışacaklarından çekinen Herakliyüs onlara şöyle hitap etti: ‘Ben bu sözü dininiz üzerindeki bağlılığınızı denemek için söyledim’. Sonra Tücîb Araplarından birisini huzuruna çağırttı. Bu kişi Arap hristiyanlarının başıydı. Herakliyüs ona ‘Bana. Arapça bilen ve konuşmaları aklında tutabilen bir kişi bul da onu mektubunun cevabı olarak şu kişiye (Hz. Peygamber’e) göndereyim’ dedi. O reis bana geldi ve beni alıp Herakliyüs’e götürdü. Herakliyüs elime göğüs kemiklerine yazılmış bir mektup verdi ve ‘Bu mektubumu şu kişiye götür. Önce mektubumdaki şu üç şartı ezberle. Dikkat et, bakalım bana yazmış olduğu mektuptan bahsedecek mi? Benim mektubumu okuduğu zaman geceden bahsedip bahsetmediğine ve onun sırtında seni şüpheye düşürecek birşey olup olmadığına da dikkat et!’ dedi. Mektubu aldım Tebük’e götürdüm. Hz. Peygamber bir suyun yanında ashabı ile birlikte oturuyordu. Sahabelerden sordum: ‘Sahibiniz nerededir?’ ‘İşte şu zattır!’ dediler. Ona doğru gittim, önüne oturdum. Herakliyüs’ün mektubunu verdim. Mektubu koynuna koyduktan sonra şöyle buyurdu: ‘Sen kimlerdensin?’. ‘Tenuhlulardanım’ dedim. Bana ‘Baban İbrahim’in dini olan Hanif dinine girer misin?’ dedi. Dedim ki: ‘Ben bir kavmin elçisiyim ve onların dini üzerindeyim. Yânlarına dönmedikçe de bu dinden cayamam’. Bunun üzerine Hz. Peygamber şöyle buyurdu: “Sen istediğini hidayete erdiremezsin. Fakat Allah dilediğini hidayete erdirir ve O hidayete erenleri daha iyi bilir”. Ey Tenuhlu kardeş! Ben, Necâşi’ye bir mektup yazdım. Necâşi mektubumu yırttı. Allah da onu ve mülkünü yırtacaktır. Sizin sahibinize, yani Herakliyüs’e bir mektup yazdım. O ise mektubumu kabul etti. Hayatta hayır oldukça halk onun şiddetini hissedecektir’. İşte bu Herakliyüs’ün söylediği üç şeyden birisidir dedim ve sadağımdan bir ok alarak Hz. Peygamber’in bu sözlerini kılıcımın derisine yazdım. Daha sonra Hz. Peygamber, Herakliyüs’ün mektubunu solunda oturan bir kişiye verdi. Ben oradakilere ‘Bu, mektubu okuyan kişi kimdir?’ diye sordum. ‘Muaviye’dir’ dediler. Herakliyüs, mektubunda şunu yazıyordu: “Beni, müttakîler için hazırlanan ve genişliği gökler ve yer kadar olan cennete davet ediyorsun. O halde âteş (cehennem) nerededir?” Bunun üzerine Hz. Peygamber hayretini gizlemeyerek ‘Sübhânallah! O halde gündüz geldiğinde gece nerededir?’ buyurdu. Bunun üzerine ben yine bir ok alarak bunu da kılıcımın derisine yazdım. Mektup bittikten sonra Hz. Peygamber şöyle dedi: ‘Sen elçisin ve bir hakkın vardır. Eğer yanımızda bir hediye olmuş olsaydı onu sana verirdik. Fakat biz şu anda misafiriz ve yiyeceğimiz de tükenmiştir’. Orada bulunanlardan bir kişi Hz. Peygamber’e şöyle seslendi: ‘Ben ona bir hediye vereceğim’ dedi. Ve o kişi yükünü açarak Safûriyye işi bir aba getirdi. Onu benim kucağıma koydu. ‘Bu abayı getiren kimdir?’ dedim. Bana onun ‘Osman’ olduğunu söylediler. Sonra Hz. Peygamber dedi ki: ‘Bu kişiyi kim misafir edecektir?’ Ensardan bir genç: ‘Ben misafir ederim!’ dedi. O genç kalktı, ben de onunla birlikte kalktım. Kalabalığın içinden çıktıktan sonra Hz. Peygamber beni çağırdı ve ‘Ey Tenuhlu kardeş!’ dedi. Döndüm ve koşarak Hz. Peygamber’in yanına vardım ve ilk oturduğum yerde durdum. Hz. Peygamber, sırtını açtı ve şöyle buyurdu: ‘İşte emrolunduğun yere bak!’ Ben onun sırtında göz gezdirdim ve kürek kemiği yerinde hacama kadar bir mühür olduğunu gördüm {162}.
